اصل بهای تمام شده تاریخی چیست؟

در واقع بهای تمام شده تاریخی، مبلغی است که واحد تجاری در زمان خرید یا فروش، پرداخت یا دریافت می‌کند.

استفاده از این اصل باعث می‌شود که دارایی‌ها بیشتر از واقع گزارش نشوند.

به عنوان مثال، اگر شرکت سپاهان، یک قطعه زمین به قیمت 360,000,000 ریال خریداری کند، شرکت ابتدا آن را در سوابق حسابداری خود 360,000,000 ریال گزارش می‌کند. اما اگر در سال آینده ارزش جاری زمین به 400,000,000 ریال افزایش یابد، شرکت سپاهان چه می‌کند؟ بر اساس اصل بهای تمام شده تاریخی، همچنان زمین را 360,000.000 ریال گزارش می‌کند.

طبق استانداردهای حسابداری ایران ملاک ثبت رویدادهای مالی اصل بهای تمام شده تاریخی است.

مزایا و معایب اصل بهای تمام شده تاریخی

استفاده از اصل بهای تمام شده تاریخی چند مزیت دارد:

1- در مقایسه با سایر مبناهای اندازه‌گیری (مانند ارزش جاری، خالص ارزش فروش) استفاده از اصل بهای تمام شده تاریخی آسان‌تر است.

2- درک اصل بهای تمام شده تاریخی آسان تر است. در نتیجه استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری به راحتی می‌توانند گزارش های مالی را درک و تفسیر کنند.

3- اصل بهای تمام شده تاریخی عینی، قابل اتکا و قابل اعتماد است. از آنجایی که بهای تمام شده تاریخی بر اساس مبلغ پرداخت شده ثبت می‌شود، بنابراین ارزش دارایی‌ها را می‌توان از طریق یک فاکتور یا رسید پرداخت تأیید کرد.

با این حال، اصل بهای تمام شده تاریخی دارای کاستی‌ها یا معایبی نیز می‌باشد:

1- اصل بهای تمام شده تاریخی ثابت است، به این معنی که بر اساس فاکتور یا رسید ثبت می‌شود. بنابراین، در شرایط تورمی، افزایش قیمت در ارزش‌گذاری دارایی لحاظ نمی‌شود.

2- اصل بهای تمام شده تاریخی ارزش واقعی دارایی های شرکت را نشان نمی‌دهد. در این اصل تمام دارایی‌ها را به قیمتی که خریداری شده ثبت می‌شوند. ارزش دارایی های غیرواقعی است، به این معنی که ارزش دارایی های با ارزش واقعی متفاوت است.