آموزش روش‌های استهلاک | خط مستقیم، تعداد تولید و مانده نزولی

استهلاک از طریق استهلاک انباشته بر ترازنامه تأثیر می‌گذارد که شرکت‌ها آن را به عنوان کسری از دارایی‌های ثابت گزارش می‌کنند و از طریق هزینه استهلاک، صورت سود و زیان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

درک این نکته حایز اهمیت است که استهلاک فرآیندی از تخصیص هزینه است، نه فرآیندی برای ارزیابی دارایی. هیچ کاری برای تغییر در ارزش منصفانه دارایی در طول مالکیت صورت نمی‌گیرد.

• ممکن است ارزش دفتری (بهای تمام‌شده منهای استهلاک انباشته) یک دارایی ثابت، کاملاً با ارزش منصفانه آن متفاوت باشد.
• اگر دارایی به طور کامل مستهلک شود، امکان دارد ارزش دفتری آن صفر شود، اما همچنان دارای ارزش منصفانه باشد.

دارایی‌های استهلاک پذیر

استهلاک بر سه طبقه از دارایی‌های ثابت مشهود اعمال می‌شود:

1. مستحدثات زمین
2. ساختمان‌ها
3. تجهیزات و ماشین‌آلات.

هر دارایی که در این سه طبقه قرار گیرد، به عنوان دارایی استهلاک‌پذیر در نظر گرفته می‌شود. زیرا سودمندی و درآمدزایی هر دارایی در طول عمر مفید آن کاهش می‌یابد (مستهلک می‌شود).

زمین به دلیل مفید بودن و به طور کلی دست‌نخورده ماندن توانایی درآمدزایی، استهلاک بر آن اعمال نمی‌شود. در واقع، بیشتر اوقات، به دلیل کمبود زمین‌های خوب، ارزش زمین در طول زمان افزایش می‌یابد. بنابراین، زمین یک دارایی استهلاک‌پذیر نیست.

• در طول عمر مفید دارایی استهلاک‌پذیر، درآمدزایی آن به دلیل فرسودگی کاهش می‌یابد. کامیونی که ۲۰۰,۰۰۰ کیلومتر کارکرد دارد، نسبت به کامیونی که فقط ۱,۰۰۰ کیلومتر کارکرد دارد، درآمدزایی کمتری برای شرکت خواهد داشت.
• توان درآمدزایی ممکن است به دلیل منسوخ‌شدن کاهش یابد. منسوخ‌شدن زمانی اتفاق می‌افتد که یک دارایی قبل از فرسودگی فیزیکی، از رده خارج شود.

بسیاری از شرکت‌ها، کامپیوترهای خود را خیلی سریع‌تر از برنامه‌ریزی اولیه، تعویض می‌کنند، زیرا پیشرفت‌های فناوری، خیلی سریع سخت‌افزارهای قدیمی را منسوخ می‌کنند.

شناسایی استهلاک یک دارایی، منجر به انباشت نقدینگی برای جایگزینی دارایی نمی‌شود. مانده حساب استهلاک انباشته، نشان‌دهنده کل بهای تمام‌شده دارایی است که شرکت به عنوان هزینه در نظر گرفته است و این یک سرمایه نقدی نیست.

توجه داشته باشید که مفهوم استهلاک با فرض تداوم فعالیت مطابقت دارد. فرض تداوم فعالیت بیانگر آن است که شرکت برای آینده قابل پیش‌بینی به فعالیت خود ادامه خواهد داد. اگر شرکتی فرض تداوم فعالیت را به‌کار نگیرد، دارایی‌های ثابت را باید به ارزش منصفانه گزارش کند و نیازی به استهلاک این دارایی‌ها ندارد.

عوامل مؤثر در محاسبه استهلاک

سه عامل زیر بر محاسبه استهلاک تأثیرگذار هستند:

۱. بهای تمام‌شده:

در درس تعریف انواع دارایی‌های ثابت مشهود، موارد مؤثر بر بهای تمام‌شده دارایی استهلاک‌پذیر را توضیح دادیم. به خاطر داشته باشید که شرکت‌ها بهای تمام‌شده دارایی‌های ثابت مشهود را مطابق با اصل بهای تمام‌شده تاریخی گزارش می‌کنند.

۲. عمر مفید:

عمر مفید تخمینی از عمر بهره‌وری مورد انتظار است که دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمر مفید را می‌توان بر حسب زمان، واحدهای تولید (مانند ساعت کارکرد ماشین)، یا واحدهای خروجی بیان کرد.

عمر مفید، تخمینی است که برای تعیین آن، مدیریت عواملی مانند نحوه استفاده از دارایی، سیاست‌های تعمیر و نگهداری، و آسیب‌پذیری دارایی در برابر فرسودگی را مدّ نظر قرار می‌دهد. اغلب برای تصمیم‌گیری جهت تعیین عمر مفید، تجربه گذشته شرکت در رابطه با دارایی‌های مشابه نیز در نظر گرفته می‌شود.

۳. ارزش باقیمانده:

ارزش باقیمانده (ارزش اسقاط)، تخمینی از ارزش دارایی در پایان عمر مفید آن است.

ممکن است شرکت‌ها ارزش باقیمانده را بر اساس ارزش دارایی قراضه یا ارزش معاملاتی مورد انتظار آن در نظر بگیرند. ارزش باقیمانده نیز مانند عمر مفید، یک تخمین است و در انجام آن نحوۀ برنامه‌ریزی برای واگذاری دارایی و تجربه مدیریت در مورد دارایی‌های مشابه است.

روش‌های استهلاک

معمولاً استهلاک با استفاده از یکی از روش‌های زیر محاسبه می‌شود:

۱. خط مستقیم

۲. تعداد تولید

۳. مانده نزولی

هر سه روش طبق اصول پذیرفته‌شده حسابداری، قابل قبول هستند.

معمولاً مدیریت روشی را انتخاب می‌کند که معتقد است طبق آن، سهم یک دارایی از درآمد در طول عمر مفید، به بهترین وجه اندازه‌گیری می‌شود.

هنگامی که یک شرکت روشی را انتخاب می‌کند، باید آن روش را به طور مستمر در طول عمر مفید دارایی به کار بگیرد. ثبات رویه، توانایی تحلیل صورت‌های مالی را در طی سال‌ها افزایش می‌دهد.

ما سه روش استهلاک را با استفاده از داده‌های ارائه‌شده در تصویر زیر، در مورد یک کامیون خریداری‌شده توسط شرکت رایان در ۱ فروردین سال ۱۴۰۱، مقایسه خواهیم کرد.