در درس صورت وضعیت (ترازنامه) طبقه بندی شده گفتیم که موجودی کالا در قسمت دارایی جاری طبقه بندی می‌شود و در صورت سود و زیان چند مرحله‌ای نیز اشاره کردیم کالای فروخته شده به عنوان بهای تمام شده کالای فروش رفته از فروش خالص کسر می‌شود.
علاوه بر افشای موجودی کالا در صورت وضعیت مالی و صورت سود و زیان، طبق استاندارد شماره 8 حسابداری موارد زیر باید در یادداشت‌های صورتهای مالی افشا شود:
- طبقات عمده موجودی کالا شامل موجودی مواد اولیه، کالای در جریان ساخت، کالای تکمیل شده
- نحوۀ اندازه گیری موجودی کالا (بهای تمام شده یا اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش).
- روش‌های محاسبه بهای تمام شده (اولین صادره از اولین وارده، میانگین موزون و شناسایی ویژه).
به عنوان مثال، شرکت ذوب آهن اصفهان در صورت وضعیت مالی 29 اسفند 1400، موجودی کالا را 87,573,253 میلیون ریال و در طبقه دارایی‌های جاری گزارش کرد. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است، این شرکت در یادداشت‌های صورتهای مالی، اطلاعات زیر را افشا کرده است.
اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش
ارزش کالای شرکت‌هایی که کالاهای با فناوری پیشرفته یا مُد می‌فروشند، به دلیل تغییرات مداوم در فناوری یا مد، می‌تواند به سرعت کاهش یابد. این شرایط گاهی اوقات نیاز به روش‌های ارزش گذاری موجودی کالا غیر از آنچه تاکنون خوانده اید، شود.
به عنوان مثال، فرض کنید مدیرانِ خرید شرکت ایران (تولید کننده لوازم دیجیتال) پیش بینی کردند که در آینده کمبود مواد اولیه رخ خواهد داد، بنابراین تصمیم گرفتند مواد اولیه مورد نیاز را با حجم زیادی خریداری کنند ولی در ادامه کمبود مواد اولیه رخ نداد و در پایان سال قیمت مواد اولیه به شدت کاهش یافت.
ارزش این مواد اولیه در پایان سال یک میلیارد ریال کمتر از بهای تمام شده آن شد. به نظر شما، موجودی مواد اولیه شرکت ایران باید به بهای تمام شده، مطابق با اصل بهای تمام شده تاریخی، یا به خالص ارزش فروش گزارش شود؟
همانطور که احتمالاً حدس زدید، این وضعیت مستلزم انحراف از اصل بهای تمام شده تاریخی است. زمانی که ارزش موجودی کالا از بهای تمام شده آن کمتر شود، شرکت‌ها باید موجودی کالا را به ارزش خالص فروش آن افشا کنند و به این عمل اندازه گیری موجودی کالا بر مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش می‌گویند.
- بر اساس مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش، خالص ارزش فروش به مبلغ خالصی اطلاق می‌شود که شرکت انتظار دارد از فروش موجودی کالا به دست آورد (دریافت کند).
- خالص ارزش فروش عبارت است
بهای فروش (بعد از كسر تخفیفات ولی قبل از تخفیفات مربوط به تسویه حساب) پس از كسر مخارج براوردی تكمیل، و مخارج براوردی بازاریابی، فروش و توزیع.
مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش نمونه‌ای از به کارگیری اصل احتیاط است. اصل احتیاط به این معنا است که حسابداران باید روشی را برای گزارشگری انتخاب کنند که دارایی‌ها و درآمدها بیشتر از واقع و بدهی‌ها و هزینه‌ها کمتر از واقع گزارش نشوند.
البته در استفاده از اصل احتیاط، نباید عمداً دارایی‌ها را کمتر از واقع گزارش کرد زیر ا این کار باعث ایجاد اندوخته‌های پنهانی می‌شود، و نباید عمداً بدهی‌ها را بیشتر از واقع گزارش کرد که این نیز باعث ایجاد ذخایر غیر ضروری می‌شود.
شرکت‌ها پس از استفاده از یکی از روش‌های جریان هزینه موجودی کالا (اولین صادره از اولین وارده، شناسایی ویژه، یا میانگین موزون) برای تعیین بهای تمام شده، از مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش را برای تعیین ارزش موجودی کالا استفاده می‌کنند.
برای نشان دادن کاربرد اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش، فرض کنید که شرکت ایران دارای خطوط کالاهایی با بهای تمام شده و خالص ارزش فروش طبق تصویر زیر است.
به کارگیری مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش منجر به نتایج نشان داده شده در تصویر بالا می‌شود. توجه داشته باشید که مبالغ ستون پایانی، مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش برای هر کالا را نشان می‌دهد.
پیشنهاد عضویت در حسابیار
-
دوست عزیز.
-
شما با عضویت ویژه در حسابیار، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌ها دسترسی کامل داشته باشید.
تمرین
شرکت سپاهان سه نوع کالا را تولید و به فروش می‌رساند. بهای تمام شده و خالص ارزش فروش این کالاها به شرح زیر می‌باشد.
ارزش هر واحد از کالاهای شرکت را با استفاده از مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش تعیین کنید.
محدودیت دسترسی به جواب تمرین
-
نمایش جواب تمرین برای اعضای ویژه حسابیار در نظر گرفته شده است.
محدودیت دسترسی به جواب تمرینات و سوالات
مشاهده جواب تمرینات و سوالات فقط برای اعضای ویژه حسابیار امکان پذیر است.
ترتیب پیشنهادی حسابیار برای خواندن مطالب فصل حسابداری موجودی کالا:
- طبقه بندی و تعیین مانده موجودی کالا
- آموزش روش‌های فایفو، لایفو و میانگین در سیستم ادواری + مثال
- تاثیر روش‌های ارزیابی موجودی کالا بر صورتهای مالی و تاثیرات مالیاتی + مثال
- تاثیر اشتباه در موجودی کالا بر صورتهای مالی
- نحوه افشای موجودی کالا در صورتهای مالی
- نسبت گردش و دوره نگهداری موجودی کالا
- محاسبه فایفو، لایفو و میانگین موزون متحرک در سیستم دائمی + مثال
- روش‌های تخمین موجودی کالا | سود ناخالص و خرده فروشی
