تا اینجای فصل حسابداری موجودی کالا، فرض ما بر این بوده که واحدهای تجاری می‌توانند موجودی کالای پایان دوره خود را به صورت فیزیکی شمارش کنند.
پیش نیاز این درس :
حالا اگر به دلایلی واحدهای تجاری نتوانند موجودی کالای پایان دوره خود را شمارش کنند و اگر موجودی کالا در اثر آتش سوزی یا سیل از بین رفته باشد، چگونه می‌توانند مقدار آن را بدست آورند؟
در این شرایط، واحدهای تجاری از روش‌های تخمین بهای تمام شده موجودی کالای از دست رفته استفاده می‌کنند.
معمولاً در دو شرایط زیر، شرکت‌ها از روش‌های برآوردی برای تعیین بهای تمام شده موجودی کالای خود استفاده می‌کنند:
- در مواقع بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی، سیل یا زلزله که ممکن است تعیین تعداد و بهای تمام شده کالا غیرممکن باشد.
- معمولاً شمارش کالاها در پایان سال انجام می‌شود، ولی بدلیل نیاز برخی از مدیران به صورتهای مالی ماهانه یا فصلی، حسابداران در این مواقع از روش‌های تخمینی برای تعیین بهای تمام شده کالای پایان دوره استفاده می‌کنند.
با این حال نیاز به تخمین موجودی کالا در سیستم موجودی ادواری رخ می‌دهد و معمولاً در سیستم موجودی دائمی نیاز به برآورد موجودی کالا احساس نمی‌شود، چونکه در سیستم دائمی اطلاعات کالاها همیشه و به صورت دائم دسترس هستند.
دو روش پرکاربرد برای تخمین موجودی کالا عبارتند از: (1) روش سود ناخالص، و (2) روش خرده فروشی.
روش سود ناخالص
در روش سود ناخالص برای تخمین موجودی کالای پایان دوره از نرخ سود ناخالص و بهای تمام کالای فروش رفته استفاده می‌کنیم. این روش نسبتاً ساده اما تاثیرگذار است. معمولاً حسابداران، حسابرسان و مدیران برای کشف خطاها و راستی آزمایی معقول بودن موجودی کالای پایان دوره، از روش سود ناخالص استفاده می‌کنند.
برای استفاده از این روش، باید اطلاعات زیر را در اختیار داشته باشیم:
- فروش خالص
- بهای تمام شده کالاهای آماده فروش
- نرخ سود ناخالص
معمولاً شرکت‌ها از نرخ سود ناخالص سال‌های قبل برای محاسبه روش سود ناخالص استفاده می کنند و این نرخ از تقسیم سود ناخالص بر فروش خالص بدست می‌آید و نحوۀ محاسبه آن به صورت زیر است.
سپس با استفاده این اطلاعات (فروش خالص، بهای تمام شده کالای آماده فروش و نرخ سود ناخالص) می‌توان از طریق سه مرحلۀ زیر، موجودی پایان دوره را برآرود کرد.
مثال برای محاسبه روش سود ناخالص
برای نشان دادن روش ناخالص، فرض کنید که شرکت ایران قصد دارد برای بهمن ماه، صورت سود و زیان تهیه کند. در سوابق شرکت فروش خالص2.000.000.000 ریال، موجودی کالای اول دوره 400.000.000 ریال و بهای تمام شده کالای خریداری شده 1.200.000.000 ریال است.
نرخ سود ناخالص شرکت ایران در سال گذشته 30 درصد بوده است و انتظار می‌رود امسال نیز همین نرخ را داشته باشد. با توجه به این مفروضات، شرکت ایران می‌تواند بهای تمام شده موجودی پایان دوره (30 بهمن) را با روش سود ناخالص برآرود کند و نحوه محاسبه آن به صورت زیر است.
محدودیت دسترسی کامل به این درس
-
دوست عزیز.
-
دسترسی کامل به این درس برای کاربران ویژه حسابیار در نظر گرفته شده است.
-
با عضویت به عنوان کاربر ویژه‌ی حسابیار، علاوه بر دسترسی به این مطلب، به سایر مطالب مختص کاربران ویژه هم دسترسی پیدا می‌کنید.
محدودیت دسترسی کامل به این درس
دسترسی کامل به این درس برای اعضای ویژه حسابیار در نظر گرفته شده است.
تمرین‌ها
تمرین1: فروشگاه امین قصد دارد برای فروردین ماه، صورت سود و زیان تهیه کند.
در سوابق فروشگاه امین در فرودین ماه، فروش خالص 2.500.000.000 ریال، موجودی کالای اول دوره 500.000.000 ریال و بهای تمام شده کالای خریداری شده 1.500.000.000 ریال است.
نرخ سود ناخالص فروشگاه در سال گذشته 25 درصد بوده است و انتظار می‌رود امسال نیز همین نرخ را داشته باشد.
با توجه به این مفروضات، بهای تمام شده موجودی پایان دوره (31 فروردین) را با روش سود ناخالص برآرود کنید.
تمرین2: اطلاعات زیر مربوط به فروشگاه نادر در فروردین است.
| بهای تمام شده | بهای خرده فروشی | |
| موجودی کالای اول دوره | 100,000,000 | 140,000,000 |
| بهای تمام شده کالای خریداری شده | 40,000,000 | 60,000,000 |
| فروش خالص | 55,000,000 |
با توجه به اطلاعات جدول بالا، بهای تمام شده موجودی پایان دوره را به روش خرده فروشی محاسبه کنید.
محدودیت دسترسی به جواب تمرین
-
نمایش جواب تمرین برای اعضای ویژه حسابیار در نظر گرفته شده است.
محدودیت دسترسی به جواب تمرینات و سوالات
مشاهده جواب تمرینات و سوالات فقط برای اعضای ویژه حسابیار امکان پذیر است.
ترتیب پیشنهادی حسابیار برای خواندن مطالب فصل حسابداری موجودی کالا:
- طبقه بندی و تعیین مانده موجودی کالا
- آموزش روش‌های فایفو، لایفو و میانگین در سیستم ادواری + مثال
- تاثیر روش‌های ارزیابی موجودی کالا بر صورتهای مالی و تاثیرات مالیاتی + مثال
- تاثیر اشتباه در موجودی کالا بر صورتهای مالی
- نحوه افشای موجودی کالا در صورتهای مالی
- نسبت گردش و دوره نگهداری موجودی کالا
- محاسبه فایفو، لایفو و میانگین موزون متحرک در سیستم دائمی + مثال
- روش‌های تخمین موجودی کالا | سود ناخالص و خرده فروشی
